Historia Sztuki: Sztuka sumeryjska

Ziggurat w Ur
Irak

Sztuka sumeryjska rozwijała się od końca czwartego tysiąclecia przed naszą erą w miastach-państwach Ur, Uruk, Eridu, Lagasz, Girsu, Nippur. W okresie wczesnosumeryjskim 3200-2600 p.n.e. budowano miasta otoczone murami obronnymi, domy z izbami skupionymi wokół dziedzińca, a w centrum miasta ośrodek kultowy, czyli świątynia (z której następnie rozwinął się zigurat) oraz pałac władcy. Do wznoszenia budynków używano suszonej cegły, w budowlach reprezentacyjnych okładano mur z cegły palonej. Za spoiwo budowlane służył muł oraz smoła bitumiczna.

Ziggurat w Ur
Irak

Ziggurat w Ur (sum. Etemennigur) -wybudowany ok.2100 p.n.e. przez Ur-Nammu i Szulgiego.
Ziggurat z Ur miał budowę schodkowaną trójstopniowo, zwężającą się ku górze. Była to wieża sakralna poświęcona bogu księżyca Nannie.
Pierwotna budowla wzniesiona na fundamencie o wymiarach 65x43m., była wysoka na ok. 21m, dziś sięga ok. 13m. Rdzeń składał się z cegły suszonej i był obłożony wypalaną cegłą. Przypuszczalnie na najwyższym tarasie stała niewielka kaplica, do której prowadziły schody. Tarasy połączone były pochylniami. Ściany zdobione były niszami i ryzalitami. Na pierwszy taras prowadziły trzy szerokie ciągi schodów połączone w przelotowej bramie.

Sztandar z Ur Londyn,
Muzeum Brytyjskie

W Sztandarze z Ur użyto techniki inkrustacji. Sztandar jest przedmiotem w kształcie grubego klina z drewna o wymiarach 44x20cm odnaleziony w grobach „królewskich”, datowany na ok.2600 p.n.e. Jego szersze boki są zdobione mozaiką z lapis-lazuli, kornaliny i macicy perłowej ułożoną na podłożu bitumicznym. Każda z kompozycji podzielona jest na trzy pasy. W poszczególnych sekwencjach ukazano dwa ważne wydarzenia: zwycięską wojnę i ucztę wydaną z okazji przywrócenia pokoju. Główne sceny widnieją w górnych rejestrach.

Sztandar z Ur (fragment)
strona wojenna

Sztandar z Ur strona wojenna, British
Museum

Zwycięski władca, wyższy niż inne postacie, zsiadł ze stojącego za nim rydwanu, by obejrzeć przypro-wadzonych przed jego oblicze jeńców. Są oni nadzy, poranieni, nie mogą uciec, bo strzegą ich królewscy wojownicy. W dwu niższych pasach przedstawione zostały wydarzenia, które doprowadziły do zwycięstwa: krocząca do walki piechota chwyta i zabija wrogów, pędzące rydwany tratują ciała poległych.

Sztandar(fragm.) strona pokojowa

Sztandar z Ur, strona pokojowa

Na drugiej stronie sztandaru władca celebruje zwycięstwo. Siedzi na tronie, zwrócony ku siedzącym dostojnikom. Wszyscy trzymają w rękach puchary, a czas umila im harfista i kobieta będąca śpiewaczką lub tancerką.
W niższych rejestrach ludzie króla prowadzą zdobyte zwierzęta i niosą łupy, których obfitość unaocznia wagę zwycięstwa. Trapezoidalne, krótsze boki również były zdobione, a ukazane tam sceny miały charakter mitologiczny. Niestety sceny te zachowały się w bardzo złym stanie.

Kobieta z Half

Wysoki poziom osiągnęło rzemiosło artystyczne, figurki wotywne z terakoty lub alabastru, kamienne rzeźby przedstawiające zgeometryzowane postacie ludzkie, kamienne wazy reliefowe (np. waza z Uruk), wazy z metalu (np. srebrna waza Entemeny), stele pamiątkowe (np. stela Eanatuma) i reliefy o kompozycji pasowej, izokefalicznej, z wyeksponowaną postacią władcy (twarz i nogi z profilu, tors en face); tematyka przedstawień sceny mitologiczne, historyczne i kultowe. zwłaszcza złotnictwo (złota biżuteria ozdobiona szlachetnymi i półszlachetnymi kamieniami, drewniana figurka kozła obłożona złotą blachą, okucia harf), ceramika malowana w barwne wzory figuralne i geometryczne, wyroby z metali, gliptyka (pieczęcie cylindryczne z przedstawieniami głównie o treści mitologicznej.
Opanowanie Mezopotamii przez Akadów ok. 2400 p.n.e. położyło kres rozwojowi sztuki starosumeryjskiej. Dzieła powstające w wiekach następnych świadczą o wykorzystaniu osiągnięć kultury sumeryjskiej przez przybyszów.
Sztuka okresu renesansu sumeryjskiego (2150 2000 p.n.e.) nawiązywała do tradycji okresu wcześniejszego, podniósł się natomiast jej poziom artystyczny i techniczny; wyróżniała się rzeźba portretowa (posągi Gudei z Lagasz); sztuka sumeryjska, przez wpływ na sztukę babilońską i asyryjską, oddziałała na sztukę późniejszych cywilizacji Mezopotamii.